|
สงสัยหนอ พระปัณฑิตาภิวงศ์ ถาม : ทำอย่างไรจึงจะระลึกรู้การเดินได้อย่างแม่นยำ ?
โดยปกติ เราจะแบ่งการเดินออกเป็นการเคลื่อนไหวหลัก ๆ ๓ จังหวะ คือ การยกเท้า การย่าง และการเหยียบ เพื่อให้เกิดความรู้สึกที่แม่นยำขึ้น เราจึงแบ่งลักษณะการเคลื่อนไหวในระหว่างที่เดินออกเป็นช่วง ๆ โดยกำหนดในใจเบา ๆ ตั้งแต่การเริ่มต้นอาการยก ย่าง และเหยียบ และตามระลึกรู้อย่างชัดเจนและมีพลังไปจนจบอาการเคลื่อนไหวแต่ละช่วงนั้น
จุดเล็ก ๆ ที่สำคัญจุดหนึ่ง คือ เราควรเริ่มกำหนดการเหยียบ ณ ขณะที่เท้าเริ่มเคลื่อนต่ำลงมา
ถาม : การรู้ความหมายของคำบริกรรมสำคัญต่อการภาวนาหรือไม่ ?
เราลองมาพิจารณากิริยาของการยกเท้ากัน เราต่างรู้จักคำคำนี้ตามความหมายทั่วไปเป็นอย่างดี แต่ในการเจริญภาวนานั้น เราจำเป็นที่จะต้องแทงทะลุความหมายของคำนี้ที่เราเข้าใจกันอยู่เดิม และเข้าไปเข้าใจสภาวะตามธรรมชาติของอาการยกเท้าทั้งหมดจริง ๆ เริ่มจากเจตนาที่จะยกและสืบเนื่องต่อไปถึงการค่อย ๆ ยกเท้าขึ้นจากพื้น ซึ่งประกอบไปด้วยความรู้สึกหลายอย่างด้วยกัน
ถาม : หากพยายามตามรู้การยกเท้ามากเกินไปหรือน้อยเกินไปจะส่งผลอย่างไร ?
ความพยายามของเราที่จะระลึกรู้การยกเท้าขึ้น จะต้องไม่มากจนบดบังความรู้สึกถึงความเคลื่อนไหวตามที่เป็นจริง หรือน้อยเกินไปจนเข้าไม่ถึงความรู้สึกนั้น การกำหนดที่แม่นยำและถูกต้องจะช่วยให้ความพากเพียรในการปฏิบัติของเราเป็นไปด้วยความพอดี
เมื่อวิริยะของเรามีความสมดุลดี และการกำหนดรู้อารมณ์เป็นไปอย่างแม่นยำแล้ว สติสัมปชัญญะก็จะสามารถตั้งอยู่กับสิ่งอันเป็นอารมณ์ของการกำหนดได้อย่างมั่นคง ด้วยการตั้งอยู่แห่งปัจจัยทั้งสามประการนี้เท่านั้น กล่าวคือ วิริยะ ความถูกต้องแม่นยำในการกำหนด และสติ จึงจะทำให้สมาธิเจริญขึ้นได้
ผลของการปฏิบัติในเบื้องต้น
ถาม : สมาธิคืออะไร ?
สมาธินั้นก็คือ การที่จิตตั้งมั่นสำรวมอยู่ในอารมณ์เดียว ลักษณะของสมาธิคือ การรักษาความระลึกรู้ไว้ไม่ให้ฟุ้งซ่านหรือกระจัดกระจาย
ถาม : เราจะเห็นอะไร หากเราตามดูการยกเท้าอย่างใกล้ชิดยิ่ง ๆ ขึ้นไป ?
ยิ่งเราเข้าไประลึกรู้และเข้าใจอาการยกเท้าขึ้นจากพื้นนี้มากขึ้น เราจะพบว่า อาการนี้เหมือนการไต่ของมดเป็นแถวไปบนถนน หากเรามองจากไกล ๆ แถวของมดจะดูเป็นเส้นนิ่งอยู่ แต่พอดูใกล้เข้ามา เส้นนั้นจะเริ่มสั่นไหวเป็นเลื่อมพราย
หากดูให้ใกล้เข้ามาอีก เส้นนั้นจะแตกออกเป็นมดแต่ละตัวเรียงกัน และเราจะตระหนักว่าความเข้าใจของเราเกี่ยวกับเส้นเส้นหนึ่งนั้นเป็นเพียงภาพลวงตา ถึงตอนนี้เราย่อมจะเห็นได้อย่างถูกต้องว่า เส้นที่ว่านั้นประกอบด้วยมดหลายตัวเดินเรียงกันเป็นแถว
ถาม : ญาณคืออะไร ?
ญาณ หรือปัญญา คือ องค์ประกอบของจิตชนิดหนึ่ง ยกตัวอย่างเช่น เมื่อเราตามดูอาการยกเท้าอย่างถูกต้องตั้งแต่เริ่มต้นจนจบ องค์ประกอบของจิตหรือสภาวะทางจิตที่เรียกว่าญาณนี้จะเข้าไปใกล้สิ่งที่เราเฝ้าสังเกตอยู่มากขึ้นเรื่อย ๆ ยิ่งเข้าใกล้ก็จะยิ่งเห็นสภาวะที่แท้จริงของอาการยกเท้านั้นได้อย่างชัดเจนมากขึ้น
ถาม : ลำดับญาณคืออะไร ?
ความจริงที่น่าทึ่งประการหนึ่งเกี่ยวกับจิตของมนุษย์ก็คือ เมื่อญาณปรากฏและหยั่งลึกยิ่งขึ้นจากการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน ลักษณะแห่งความจริงบางอย่างเกี่ยวกับการดำรงชีวิตจะถูกเปิดเผยตามลำดับขั้นที่ตายตัว ลำดับแห่งการรู้แจ้งดังกล่าวนี้เรียกว่า “ลำดับญาณ”
|
Copyright 2005-2012 www.sati99.com All rights reserved.
|